Wyspa Ios

07 05 2021

Ios leży między Sikinos a małymi Cykladami. Gdy pierwszy raz ją odwiedziliśmy, byliśmy nieco zaskoczeni spokojem, jaki na niej panował. Spodziewaliśmy się konfrontacji z tłumami młodzieży, szaleńczo bawiącej się do białego rana, a tymczasem w połowie czerwca większość barów i klubów była jeszcze zamknięta, a turystów zaledwie garstka. W lipcu i sierpniu sytuacja wyglądała już zgoła odmiennie.

Pierwszymi współczesnymi „odkrywcami” wyspy byli hipisi, którzy w latach 70. biwakowali na dzikich i pustych wówczas plażach, a nocami bawili się w barach Chory. Z roku na rok szalone imprezy do białego rana w oparach marihuany, suto zakrapiane winem i piwem zaczęły przyciągać coraz więcej młodzieży, która właśnie tu chciała spędzić swe pierwsze dorosłe wakacje.

Wyspa od wielu lat próbuje pozbyć się „łatki” miejsca dla młodych imprezowiczów, ale nie ma chyba innej wyspy greckiej, którą tak bardzo upodobała sobie młodzież. Na szczęście ten rejwach trwa tylko w lipcu i sierpniu, w maju czy październiku jest tu cicho i spokojnie. To idealny czas na poznanie wyspy.                                     

Poznajemy Ios

Na Ios są tylko trzy miejscowości: Gialos (Ios), Chora i Mylopotas i leżą one na południowo-zachodnim wybrzeżu. Pozostała część wyspy ze względu na kiepską infrastrukturę dróg jest bardzo słabo rozwinięta. Do wielu przepięknych piaszczystych plaż, z których słynie Ios, nadal prowadzą szutrowe drogi.

Miejscowość Gialos (Ios)

Gialos, zwane też często Ios, to przede wszystkim miasto portowe, ale dzięki ładnej piaszczystej plaży także kurort wakacyjny. Znajdziecie tu mnóstwo tawern, barów, sklepów i wypożyczalni. Za portem rybackim, nad brzegiem morza stoi ładny biały kościół Agia Irini. Można powiedzieć, że wita wszystkich przypływających na wyspę. Jest to też doskonałe miejsce na zdjęcia podczas zachodów słońca i zdecydowanie mniej tu turystów niż na wzgórzu powyżej Chory.

Miejscowość Mylopotas

Mylopotas leżąca na południe od portu to centrum wakacyjne wyspy, położone przy przepięknej, długiej, piaszczystej plaży. Za swe czyste turkusowe wody plaża otrzymała Błękitną Flagę. Znajduje się tu kompleks Far Out Beach Club – coś w rodzaju imprezowej wioski, z polem campingowym, bungalowami, licznymi restauracjami i basenami, przy których odbywają się całodzienne i nocne imprezy. Na plaży dostępne są liczne wypożyczalnie wszelkiego rodzaju sprzętu wodnego. W północnej części zatoki wybudowano kilka luksusowych hoteli, które mają przyciągać nieco inną grupę turystów niż amatorów tanich trunków i zabawy.

Stolica wyspy Chora

Chora – stolica wyspy, położona na zboczu wzgórza, leży zaledwie 1 kilometr od Gialos. Z portu można do niej dojść w ok. 20 minut spacerem. Można też dojechać autobusem, który kursuje co godzinę, więc jeśli chcecie poprzestać na zobaczeniu stolicy to nie ma sensu wypożyczać samochodu.

Chora, jak wszystkie cykladzkie miasta, jest niezwykle malownicza i pełno w niej schodów oraz wąskich uliczek. Droga, która prowadzi do miasta dzieli je w naturalny sposób na starszą i nowszą część. Wokół wzgórza zlokalizowana jest starsza część miasta, a nowsza, z mnóstwem hoteli i pensjonatów, leży na południe od drogi.

W sezonie wakacyjnym główne uliczki starego miasta pełne są turystów, bo dużo tu sklepów, sklepików, barów i dyskotek, a nocą miasto praktycznie nie zasypia.

Według nas urodę Chory można docenić w godzinach przedpołudniowych, kiedy to większość imprezowiczów regeneruje się na pobliskich plażach, bo wieczorem jej główna ulica to jedna wielka dyskoteka. Jak dotąd, nigdzie nie spotkaliśmy się z taką ilością czynnych całą dobę barów, piekarni i gyrosowni.

Charakterystyczne wzgórze nad Chorą z niewielkimi kapliczkami i kościołem Panagia Gremiotissa oraz palmami to wizytówka Ios. Miejsce to o zachodzie słońca masowo odwiedzają turyści. Ze wzgórza doskonale widać zatokę z portem i prehistoryczną osadę wyspy, na sąsiednim wzgórzu Skarkos.  

Drugim widokowym miejscem, również odwiedzanym podczas zachodu słońca, jest zbocze z wiatrakami. Pomimo że jest ich tu sporo i są w całkiem przyzwoitym stanie, to jednak nie Ios a Mykonos jako pierwsza kojarzona jest z nazwą „wyspa wiatraków”.

Po dotarciu do najwyżej położonego wiatraka, już tylko parę kroków dalej wybudowano amfiteatr, który stoi właściwie w szczerym polu. Wybudowano go i nazwano na cześć greckiego poety Odysseasa Elytysa, noblisty z 1997 roku. Poeta często przebywał na Ios, pisząc tu swoje wiersze. W teatrze organizowane są latem liczne imprezy plenerowe, a widok rozpościerający się z tego miejsca uzupełnia doznania artystyczne.

Przy którejś wizycie na Ios, nie zamierzaliśmy po raz kolejny wspinać się z załogą na wzgórze na zachód słońca. Chcąc gdzieś przeczekać, całkiem przypadkowo trafiliśmy do „Ios Club”. Trochę nie nasze klimaty, ale zachód słońca przy sączącej się, idealnie dobranej na ten moment muzyce pozostawia niezapomniane wrażenie.

Na głównym placu miasta, w miejscu gdzie zatrzymuje się autobus, stoi największy kościół na wyspie – Evangelismos. W pobliżu jest też muzeum archeologiczne (dla pasjonatów), mnóstwo restauracji i barów. Ios upodobali sobie zwłaszcza Skandynawowie, Włosi i Anglicy, sporo jest też Australijczyków. Żeby zaspokoić ich gusta kulinarne, obok typowych greckich tawern, znajdziecie tu restauracje serwujące dania włoskie, tajskie, meksykańskie a nawet indyjskie. Tutaj znajdziecie dobrą i niedrogą gyrosownię „Pleasure”.

Objazdem po Ios

Dla tych, którzy szukają czegoś więcej niż wieczornych zabaw Ios zachowało swe drugie oblicze. Są miejsca, gdzie spokój i cisza nadal wygrywa z komercją i masową turystyką. Wystarczy tylko wypożyczyć samochód lub inny pojazd i wyruszyć wokół wyspy. Amatorzy pieszych wędrówek też znajdą tu mnóstwo wytyczonych szlaków. Jak to na Cykladach, w oczy rzuca się niezliczona ilość mniejszych i większych kościołów i kapliczek. Przyjęliśmy, że jak wszędzie, jest ich zapewne 365, po jednej na każdy dzień roku, o czym zapewniają nas na każdej wyspie miejscowi. Jednak jeden z właścicieli tawerny z uśmiechem powiedział, że kościołów na Ios jest więcej niż gdzie indziej, bo – oprócz 365 – wybudowano dodatkowo po jednym na każde święto państwowe i niedzielę. Oczywiście nie liczyliśmy.

Do najważniejszego stanowiska archeologicznego wyspy – wzgórza Skarkos z Chory jest niecałe 1,5 km pieszo. Można też tam dojechać samochodem. Są to pozostałości prehistorycznego miasta z epoki brązu, które są dowodem, że Ios była zamieszała już na początku rozwoju kultury cykladzkiej. Odkryto je dopiero w 1984 roku, odkopano wiele fundamentów domów, kamiennych podłóg, placów i ulic. Pomimo że kilka budynków wznosi się na wysokość kolan, to nam laikom trudno sobie wyobrazić jak taka osada w przeszłości wyglądała, co nie zmienia faktu, iż jest to jedyne na Cykladach tak duże i dobrze zachowane miasto z III tysiąclecia p.n.e.

Na północnym wybrzeżu wyspy znajduje się grób Homera, twórcy „Iliady”i „Odysei”, który ponoć powrócił na wyspę, w miejsce narodzin jego matki, by zostać tu pochowanym. Grób Homera to taki wyższy murek ułożony z kamieni i mało czytelna płyta marmurowa. Co do wiarygodności tego faktu są pewne zastrzeżenia, ale o autentyczność grobu lepiej nie pytać miejscowych, bo mogą się poczuć urażeni. Autentyczny czy nie, warto się tam wybrać, bo widoki ze wzgórza na morze i sąsiednią Iraklię są tego warte.

Kolejnym „widokowym” miejscem jest Paleokastro, z ruinami weneckiego zamku. Prowadzi do niego ok. 500 metrowa ścieżka wyłożona marmurem, wytyczona od drogi do Psathi Beach. Trzeba uważać, żeby jej nie przeoczyć, bo jej początek znajduje się w miejscu, gdzie droga zakręca pod kątem 180 stopni.

Wśród ruin zamku, z którego zbyt wiele nie zostało, stoi niewielki kościół Panagia Paleokastritsa. Na ładnym dziedzińcu można posiedzieć w ciszy i spokoju, z dala od zgiełku. Jeśli byliście przy grobie Homera, można sobie to miejsce odpuścić, bo widoki są bardzo podobne.

Jeżdżąc lub wędrując po wyspie, na pewno nie raz natkniecie się na niewyobrażalne ilości kóz. Kozy w Grecji to nic dziwnego, ale na Ios wydawało nam się, że jest ich jakby więcej niż gdzie indziej.

Być może to za sprawą wytwórni wspaniałych serów z koziego mleka, która funkcjonuje w samym centrum wyspy, przy drodze do Psathi. Wytwórnia serów „Diaselia” prowadzona jest od 1922 roku przez rodzinę Charos, a sery można kupić niemal w całej Grecji. Sery wielokrotnie były nagradzane na festiwalach serów w Grecji i zagranicą. Serowarnię można zwiedzać i na miejscu spróbować jej produktów. Oprócz tego jest tam coś w rodzaju muzeum folklorystycznego, a dodatkowo można zapoznać się z dawnymi metodami wytwarzania serów. No i na koniec czas na degustację. Graviera, kefalotyri, mizithra, to te najbardziej rozpoznawalne. Patrząc na bogactwo serów, jedna wizyta to za mało, by skosztować choć połowę produktów.

Część żeglarzy, chcących zobaczyć Santorini i zdających sobie sprawę z ograniczonych możliwości cumowania na Santorini, pozostawia jacht na Ios i na Santorini płynie promem.

Port i zatoki na wyspie Ios

Port Ios, Gialos 36°43,35’N 025°16,4’E

Jedyny port na wyspie, nazwany, jak to często w Grecji bywa, tak samo jak nazwa wyspy – Ios lub rzadziej – Gialos.

Ze względu na położenie w dużej zatoce, jest to jeden z bezpieczniejszych portów na Cykladach, aczkolwiek przy silnym meltemi daje się zauważyć martwą falę.

Dla jachtów przeznaczono trzy miejsca do cumowania. Najlepsze mieszczą się w głębi portu, przy wschodniej kei; są tam muringi, więc nie wolno używać kotwicy.

Drugie miejsce, gdzie można zacumować, mieści się przy południowym pirsie, który osłania mały port rybacki. Jachty stają tu rufą do kei, z wyrzuconą z dziobu kotwicą.

Ostatnie, i zarazem najmniej bezpieczne, miejsce zlokalizowane jest przy kei północnej, obok portu promowego. Postój w tym miejscu jest niebezpieczny, gdyż szybko wpływające promy tworzą duże fale. Jeśli z jakiegoś powodu, będziecie musieli zacumować w tym miejscu, pamiętajcie o pozostawieniu dużych odstępów pomiędzy jachtami oraz pomiędzy rufą a keją.

Pozostawiając jacht bez opieki, warto też podnieść trap. Prąd i woda dostępne są na kartę, którą można kupić w Biurze Podróży Acteon. Obsługa portu urzęduje w budynku obok tawerny Enigma i supermarketu Aegean, tel. +30 697 28 55 708.

W porcie są supermarkety, piekarnia, tawerny, kawiarnie, wypożyczalnie samochodów i skuterów. Z portu do Chory kursuje autobus. Niecałe pół kilometra na północ od portu jest ładna plaża Gialos.

Uwaga: w zatoce Iou, w której leży port Ios, nie wolno stawać na kotwicy. Nasza ulubiona tawerna w porcie, to Rigani Food & Wine – leży w bocznej uliczce, parę minut od portu. 

Zatoka Mylopotas, Mylopotamou, Milopotamou 36°42,72’N 025°17,5’E

Gdyby w porcie nie było miejsca, możecie stanąć na kotwicy w leżącej niecałe 2 Mm na południe od portu zatoce Mylopotas.

Zatoka dobrze chroni przed meltemi i jest z niej blisko do Chory. Znajduje się tu jedna z ładniejszych plaż na wyspie, która w sezonie jest bardzo zatłoczona.

Przy plaży jest kilka tawern, a w tawernie „Drakos” zjecie zawsze świeże ryby, które czyszczone są na nabrzeżu, na oczach klientów. W sezonie, w weekendy może być problem z miejscami.

W północno-zachodniej części zatoki Mylopotas leży mała zatoczka Kolitzani (Kolitjani) 36°42,88’N 025°16,76’E , w której można znaleźć doskonałą ochronę przed wiatrami z zachodu, północy i wschodu.

Zatoka Klima 36°41,23’N 025°18,8’E

Zatoka Klima to kolejna zatoka zachodniego wybrzeża wyspy. Leży w połowie drogi pomiędzy zatokami Mylopotas a Manganari i jest dobrym miejscem na krótki postój połączony z kąpielą.

Wpływając do zatoki, należy uważać na liczne skałki. Pomiędzy wyspą Ios a wysepką Prasonisi jest płytko. W północnej odnodze zatoki jest mała plaża.

Zatoka Manganari, Magganari 36°39,3’N 025°22,1’E

Zatoka Manganari leży w południowej części wyspy i składa się z kilku odnóg.

To doskonałe kotwicowisko przy wiatrach z północy, ze wschodu i z zachodu (w tym meltemi), jedynie przy wiatrach z południa postój w zatoce jest niebezpieczny. Piaszczyste dno zapewnia dobre trzymanie kotwicy.

To w tej zatoce kręcone były sceny do filmu Luca Bessona „Wielki błękit”, w których Jacques Mayol pływał z delfinami. W sezonie na plaży funkcjonują tawerny.

Zatoka Tris Klises 36°40,2’N 025°23,1’E

Zatoka Tris Klises, podobnie jak zatoka Manganari, zapewnia dobre warunki do kotwiczenia.

Jedynym utrudnieniem są występujące tu silne wiatry spadowe.

Zatoka Kalamos  36°41,8’N 025°23’E

W zatoce można
bezpiecznie kotwiczyć jedynie przy wiatrach zachodnich. Są tu dwie plaże.

Zatoka Psathas, Psathi  36°44,3’N 025°22’E

W zatoce leży ładna, piaszczysta plaża, którą upodobali sobie windsurferzy. Zatoka Psathi to dobre kotwicowisko przy wiatrach zachodnich lub południowo-zachodnich. Przy silnych wiatrach wiejących z sektora od północnego do południowego (w tym meltemi) kotwiczenie jest niebezpieczne. W środkowej części zatoki leży maleńki i płytki porcik rybacki. Na mapie Google błędnie oznaczony jest zamek Paleokastro (ok. 1,5 km), w rzeczywistości leży on nieco dalej przy głównej drodze. Kilkaset metrów od plaży znajduje się tawerna „Alonistra”, która dzięki swojemu położeniu zapewnia ładne widoki na zatokę podczas posiłku.

Zatoka Theodotis, Aghia Theodoti  36°45,3’N 025°19,95’E

Zatoka Theodotis nieźle chroni przed wiatrami południowo–zachodnimi i zachodnimi. Na plaży w sezonie funkcjonuje kantyna (food truck) i nieco powyżej plaży tawerna „Koukos” z dobrym domowym jedzeniem.

Autorzy: Elżbieta i Piotr Kasperaszek

Od 25 lat przemierzają Grecję jachtem i nie tylko. Autorzy 7 przewodników żeglarskich o Grecji, w tym jeden „242 miejsca w Grecji, które można zobaczyć, żeglując” adresowany nie tylko dla żeglarzy oraz książki kucharskiej o kuchni greckiej. Przez wiele lat publikowali artykuły w Żaglach i Jachtingu. Pierwszy przewodnik – „Grecja, najlepsze trasy dla żeglarzy” uzyskał dwie prestiżowe nagrody: Nagrodę im. Leonida Teligi za rok 2015 oraz Nagrodę Magellana, za najlepszy przewodnik za rok 2015. Przewodnik „242 miejsca w Grecji, które można odwiedzić, żeglując” został w tym roku wyróżniony przez Magazyn Literacki KSIĄŻKI, w kategorii – najlepsze publikacje turystyczne 2022 roku.